Devletlere Rağmen Basılan 7 Alternatif Kağıt Para

Merkez Bankaları devletlerden aldıkları yetkiyle "milli para" basarlar. Para basma yetkisini de bütünüyle üzerlerine alırlar. Bu nedenle ülke sınırları içerisinde birilerinin çıkıp devlet parasına alternatif bir para basması ve bu paranın kullanması hükümetleri, devletleri ve merkez bankalarını tedirgin eder. Peki başarılı olmuş alternatif para var mıdır?

Görseldeki paralar Meksika'daki El Espinal kasabasında kullanılan Tumin'leri gösteriyor.

Bu yazıda 7 örneğini verdiğimiz paraların toplam sayısının haddi hesabı yoktur. Fakat çok azı  alternatif para birimleri olarak başarıya ulaşabilmiştir.

71' yılından beri basılan kağıt paraların altın gibi emtia karşılıkları bulunmamaktadır. Yani bir devlet istediği kadar parayı istediği zaman basabilir. Enflasyon ve kriz yaratmamak için para arzını nüfus artışına ve milli gelire oranlamak gerekir. 

Şuanda dünya çapında bir salgın olduğu için merkez bankaları kesenin ağzını açmaktadırlar.

Toplumlar genellikle ekonomik durgunluğun olduğu dönemlerde "alternatif takas sistemine" dönme eğilimi gösterirler. Bu durgunluğun önlenmesi için daha fazla para basılmamışsa, nadir de olsa bazı topluluklar kendi paralarını basmayı becermiştir. 

İşte bu yazıda kripto paraların atası sayılabilecek modern dünyada merkezi devlet düzenine karşı basılan kağıt paralara değineceğim. Genel merkezi para sistemine karşı gelen yerel para birimleri şu şekilde:

1- Tumin - Meksika

Meksika'nın El Espinal kasabasındayız. Burada Castro Soto adında birisi ile bir grup üniversite görevlisi ile merkezi para birimi olan Peso'nun durmadan değer kaybetmesi ve bölgedeki insanların "parasız" olması üzerine alternatif bir para birimi ortaya koymayı kararlaştırdılar.

2010 yılında, Castro ve grubu, El Espinal köyünde, yerel ekonomilerini güçlendirmek için projeyi başlattılar ve alternatif para Tumin'i ürettiler. Tumin yerel Tatonac dilinde "para" demektir. 60 binden fazla kişinin yaşadığı El Espinal'de 2 yıl gibi kısa bir sürede, yeni para kasaba sakinleri tarafından hemen benimsenmiştir. 

Meksika Ulusal Bankası, Meksika'nın ulusal para birimi Peso'ya alternatif para basmak suçlarından dolayı, Tumin'i üretenler hakkında dava açtı. Tumin'in üreticileri ise, bu suçu kabul etmeyerek, "Tumin Meksika Pesosu'na alternatif değildir, Tumin bir takas aracıdır." şeklinde kendilerini savunmuşlardır.

2013 yılında yapılan bir çalışma, Tumin'in ekonominin yerel anlamda canlanmasında gözle görülür bir fark oluşturmadığını, fakat bölgenin reklamını yaparak para girişine imkan verdiği ve dayanışmacılığı artırmakta çok başarılı olduğunu ortaya koymuştur.

1- Canadian Tire Money(CTM) - Kanada

Kanada'da önde gelen toptan satış mağazası Canadian Tire tarafından gerçek Kanada Doları boyutlarında kuponlar basılmış ve müşterilere bu kuponlar dağıtılmıştı. Herhangi bir parasal değeri yoktu. Zamanla Canadian Tire mağazalarından alışveriş yapan küçük esnaf, müşterilerinin getirdikleri kuponları kabul etmeye başlayınca CTM bir takas aracına dönüşerek para vasfı kazandı.



Günümüzde söz konusu şirket dijital ödül sistemine geçmiş olsa bile kağıt CTM'ler bir para birimi olarak hala kabul edilebilmektedir. 1 Kanada Doları 1 CTM'ye eşittir.

3- BerkShares - ABD

ABD'de ne ünlü alternatif yerel para birimidir. Massachusetts'in Berkshires bölgesinde 2006 yılında tedavüle sokulan bu parayı 400'den fazla işletme kabul ediyor. 95 sent/dolar karşılığı bir BerkShares'dir. Ayrıca KDV gibi vergilerde BerkShares gelirlerine işlenmekte ve işletmeler vergilerini vermektedirler.

4- Bristol Pound - İngiltere

 En başarılı yerel alternatif para birimlerinden olan Bristol Pound adından da anlaşılacağı gibi İngiltere'nin Bristol şehrini ihya etmek amacıyla kurulmuştur.  Bristol Pay adında dijital ödeme sistemi üzerinde çalışılmaktadır.

 Bristol Pound'dan önce, İngiltere'de yerel parabirimleri olan Totnes (2006), Lewes (2008), Brixton (2009) ve Stroud (2010) ' da piyasaya sürülmüş fakat başarılı olamamıştı.



Bristol'un yerel gazetesi Bristol Post tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Bristol Pound'un ekonomiyi canlandırma açısından kayda değer bir etkisinin olmadığı söyleniyor. Bunun nedenini şahsen kripto paraların yükselişine bağlıyorum.


Ve diğer alternatif para birimleri:

5- Makkie - Hollanda/Amsterdam

6- Disney Dollar - Disneyland'larda ve Disney World'lerde

7- Local exchange trading system(LETS) - Zamana dayalıdır. Hizmet sektörü ve kâr amacı gütmeyen işler için oluşturulan para birimiyle bahşiş ve ödeme alması için kurulmuştur.


Bu para birimlerinin dışında yüzlerce yerel anternatif para birimi denemesi olmuştur. Bazıları hükümet baskılarıyla yok edilmiş, bazılarıysa hükümetle ortaklık kurularak hayatına devam etmiştir. 

Devletlerden bağımsız olarak, kripto paraların felsefi alt yapısının nasıl oluştuğunu öğrenmek isteyenler için bu paralar bulunmaz hint kumaşı değerindedir. 

Bu işin bir bayrak yarışı olmasından hareketle, yerel ve bağımsız alternatif paraların kripto para devriminde emeği büyüktür. 

Yorum Gönder

0 Yorumlar