Soğuk İklimlerde ve Yüksek Rakımlarda Hangi Ceviz: Chandler Mı Fernor Mu?

Soğuk iklimlerde ve yüksek rakımlarda ceviz bahçesi kurmak isteyenlerin zihnindeki en büyük soru bu: Chandler mı Fernor mu? Bahar geç ve sonbahar erken donlarının olduğu bir bölgede hangi ceviz çeşidi tercih edilmeli?

Ceviz ağacı ortalama 1000 saat soğuklanma ihtiyacı olan bir tür olduğu için karasal ve dağlık coğrafyalara uyum sağlamış ve soğuğa karşı dirayetli bir ağaçtır. Buna rağmen Türkiye'de soğuk iklimlere dikilen bodur cevizlerin neredeyse tamamı zarar görmektedir. 

Biraz daha ılıman ve mikro klima özelliği taşıyan bölgelerine göre suni veya bilinçsiz evrim (çaprazlama) yöntemiyle ortaya çıkan ceviz çeşitleri, ovalarda ve yüksek rakımlarda sorun yaşayabiliyor. Verim kaygısıyla dikilen ağaçlar bölge iklimine uymayabiliyor.

1- Chandler

ABD'ye özgü bu çeşit Türkiye'deki yaygın cevizlere göre daha geç uyanıyor. Dünya üzerindeki en verimli çeşit olma özelliğini taşıyan Chandler, vejetasyon süresi(yeşil kalma) çok uzun olan bir çeşit. Bazı bölgelerde Kasım ayında bile hasat edildiği oluyor. 

Yabancı ceviz çeşitlerinin en önemli sorunu tozlaşmadır. Ağaç verime yönelik evrimleştirildiği için erkek çiçekleriyle kendisini tozlayamaz durumdadır. Bu yüzden Chandler dişi çiçekleri açtığında çevrede erkek çiçeklerin polen salıyor olması gerekir. Chandler'ın en iyi tozlayıcıları Fernette, Kaman, Franquette ve Fernor'dur. Bazı yerli tohumdan yetişme cevizlerin Chandler'ı tozladığı bilinmektedir. Aksi halde fındık büyüklüğündeki tozlaşmamış cevizlerin hepsi dökülür.

2- Fernor

Fransa'ya özgü bu çeşit Türkiye'deki yaygın ceviz çeşitlerine göre çok geç uyanıyor. Soğuk iklimler için uygun. Böylelikle bahar geç donlarına yakalanmıyor. Verim düzeyi az ve yeşil kabuğu kalın olmasına rağmen diğer yerli çeşitlere göre oldukça verimli bir çeşit. 

Tozlaşma konusunda da çevresinde kesinlikle Ronde veya Meylannaise(Fernora daha uygun ama ikisi de bulunmalı) çeşitlerinden bulunması gerekiyor. Çünkü Fernorun dişi çiçek tozlaşma süresi çok kısadır. Tam o döneme denk gelen erkek ağaçlar olmazsa, meyveler yine fındık büyüklüğündeyken dökülecektir. 

3- Karşılaştırma

Şunu baştan söyleyelim: Bahçenizde hangi cevizin daha iyi olduğunu sizden başkası bilemez. Bu tip yazılardan bahçenize çeşit seçimi yapmayınız. Bahçenizin rakımı, rüzgar yönleri, ortalama sıcaklığı, toprak kalitesi, meyve tutumu, iklim şartları gibi değişkenleri analiz etmeden çeşit seçimi yapmayın. 

Uzun yıllar soğuk iklimlere Chandler çeşidi önerildi. Fakat şuanda soğuk iklimlere ve yüksek rakımlara Fernor öneriliyor. Fernora tozlayıcı olarak Fernette verildi, fakat Fernette Fernoru asla tozlamıyor. Yani demem o ki, iyi araştırmadan asla karar vermeyiniz. Gerekirse bir iki yıl önceden tüm çeşitleri bahçenize dikebilir ve sonuca göre nihai kararınızı verebilirsiniz.

Fernor baharda Chandler'dan geç uyanır. Bazı bölgelerde 2 haftaya kadar geç uyandığı gözlemlenmiştir. Chandler sonbaharda geç uyur. Fernor ise biraz daha erken uyku moduna geçer. 

Chandler yerli, yabani çeşitlerle bile tozlaşabildiği ve çok fazla dişi çiçek açtığı için fazla gelişemez ve bodur kalır. Bu yüzden kışın dayanımı daha fazladır. 

Fernor ilk yıllarda meyve tutumu zayıf bir çeşittir ve çok hızlı büyür. Hızlı büyümesini suni tozlaşma yoluyla engelleyebilirseniz Fernor kış soğuklarına daha iyi dayanacaktır. Kışa doğru asla azotlu gübre verilmemelidir.

Fernoru tozlayan çeşitler zor bulunur ve geç erkek çiçek açar. Bu yüzden ilk yıllarda suni tozlaşma yapmalısınız. Erkek çiçekler açılmadan az önce toplayıp buzdolabında saklayabilir ve Fernor'un dişi çiçekleri açtığında ağaçlara asabilirsiniz. 

Mersin Toroslar'da 1800 rakımda Chandler çeşidinin yetiştirildiği videolar var. Fakat Ankara 1150 rakımda Chandler'ın olmadığı, Fernor'un ise güzel güzel geliştiği videolar da var. Çorum'da 800 rakımda tüm Fernorların kuruduğu, Chandler'ların biraz daha sağlam durduğu videolar da var...

İşte bu yüzden çevrenizi ve bahçenizin durumunu iyi analiz etmelisiniz. Gerekirse bir iki sene önceden deneme yapmalı ve ona göre bahçe kurmalısınız. 

4- Ben nasıl yapıyorum?

Ben gıda ormanı tekniğiyle bahçeme yerli yabancı her türlü ağacı diktim ve birbirleri arasında bir harmoni oluşturdum. Doğaya meydan okuyarak değil, doğayla bir olarak tarım yapmak istiyorum. Toprağı sürmeden ve ilk yıl hariç sulamadan verim almaya çalışıyorum. Daha yeni başladım. Bilgim arttıkça buradan yazmaya devam edeceğim. 

Bol kazançlar dilerim...