Saatlik ve günlük asgari ücret ne kadar? Nasıl hesaplanır?

Ülkemizde işverenlerin talebiyle aylık asgari ücret uygulanmakta olduğu için yevmiye usulü çalışanlar herhangi bir alt sınır olmadan asgari ücretin çok ama çok altında çalışıyorlar. Bir inşaat işçisi 10-12 saat çalışıp bunca enflasyona rağmen hala 70-80 lira ile yetinmek zorunda kalıyor. Bu yazıda özellikle yevmiye usulü çalışanların hakkını ve bu cüzi miktarı reva görenlerin bu hakkın ne demek olduğunu öğrenmelerini istedim.

Asgari ücret 2019 yılı itibariyle net 2020 lira. Bu miktar kanunda öngörülmüş haftalık 45 saate kadar olan ve ağır iş grubuna girmeyen işlerde geçerli. 

Ülkemizde asgari ücret alma oranı resmen çalışanların yarısına tekabül ediyor. Kayıt dışı olarak da çalışanları düşündüğümüzde ülkenin neredeyse %60-65'i asgari ücret ve altında ücret alıyor demektir. 

Çalışanın köleleştiğini anlatan bu istatistikten sonra hukuken şuna kısaca bakalım:

Anayasa’ın 55. maddesine göre; “Ücret emeğin karşılığıdır. Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır” 

Hiç öyle kanuna falan bakmaya gerek olmadan direkt Anayasa'dan yola çıkarsak zaten 2020 TL'lik asgari ücret açlık sınırının altında kaldığı için bu durum bariz bir anayasa ihlalidir. 

Saatlik ücret nasıl hesaplanır? 

Geleneksel ve kural olarak saatlik ücret brüt ücret üzerinden hesaplanır. 2020 TL net ücret alan bir asgari ücretli brüt olarak 2558 TL  üzerinden günlük ücretini hesaplamak için bu sayıyı 30'a bölmesi gerekir. Ardından fazla mesainin olmadığını farz edersek aynı sayıyı yeniden günlük çalışma saati olan 7,5'a bölmek durumundadır. 

Formül şöyle: 

İşçinin aylık brüt ücreti / 30

Çıkan rakam / 7,5

Sonuç işçinin bir saatlik ücretidir. Daha kolay hesaplamalar için alınan brüt maaş 225'e bölündüğünde de hemen geleneksel saatlik ücret ortaya çıkmaktadır. 

2558/30 = 85,26 günlük ücret (yevmiye)
85,26/7,5 = 11,36 saatlik ücret.

Haftanın 6 günü çalışıyorsa 7,5, 5 günü çalışıyorsa 9 saat çalışan asgari ücretli çalışma saati ile saatlik çalışma ücretini hesaplayabilir. Bu süreler üzerinde çalışılan her saat normalin 1,5 katı olarak hesaplanır kanunen.

Fakat!

Sanılmasın ki bu adil bir hesaplamadır. Tabii ki hayır! Çünkü bir insan bir ayın 30 ve haftanın 7 günü çalışmaz, çalışamaz. Çalışmıyor da zaten. Bölünmesi gereken rakam normal şartlardaki (yani fazla mesai ve haftasonu tatili olmadan) iş günleri sayısı veya saat sayısı olmalıdır. 

Bence saatlik asgari ücret daha hakkaniyetli olmak adına,

kanuna göre belirlenen asgari ücret için öngörülmüş 45 saatlik haftalık çalışma saati aylık hesaplama için 4 ile çarpılmalı. Çıkan rakam brüt asgari ücrete bölünmeli. Arta kalan günler de ayrı hesaplanmalıdır.

Benim mantığıma yatan formül şöyle: 

45x4=180 aylık çalışma saati.

brüt asgari ücret 2558 / 180 = 14,2 TL

Bu rakam  asgari ücretin saatlik ücretidir. Bu anlamda on saat çalışan bir yevmiyeci beden işçisi  142 TL brüt ücret almalı. Elbette bu rakam da yaşam için yetersiz. Fakat yevmiye piyasasının 70-80'li seviyelerde gezdiğini düşünürsek emekçiye ilaç gibi gelecektir. 

Fazla mesai çalışılan her saat normal çalışmanın 1,5 katı şeklinde hesaplanıyor kanunen. Emeğin karşılığının ödenmesi için bunun da en az 2 kata çıkarılması gerekir. 

Varılan kanı:

Ülkemizde günlük, saatlik çalışma oldukça yaygındır. Bu insanların çok büyük bölümünün sigortası bile yoktur. Köleliğin hala hüküm sürdüğü bu ortamda hesaplama kurnazlığı yapıp emek sömürmeye çalışmak çok büyük bir hak yemedir. 

Emek olmadan hiçbir şey olmaz. Emeğin hakkını vermek, işini işçi tutup yaptıranların temel görevidir. Bu görevi bile yerine getirmeyenlerin, "nereden ne kaçırırsam bana kardır" diyenlerin önüne bilinçli vaziyette çıkmaksa bizim asli görevimizdir. 

70-80 lira, Firavunun kölelere verdiği bir avuç buğdaydan başka nedir ki ? Sanmayın ki, bu devran dönmez. Bu devran da üzerinizdeki kara talih de son bulacak. Emeğin ücretini kesintisiz alabildiği bir ülke için hakkınızı arayın.

İnsanlar haklarını kovaladıkça gelecek nesiller bu haklara doğuştan sahip olacaklar. Aynı bizim de daha öncekilerin çektiği acılar sonucunda sahip olduğumuz haklar gibi... 

Geçmişte hak kazanımı için acı çekenlere selam olsun!

Çektiğimiz acılar sonucunda gelecekte doğuştan bu haklara sahip olacaklara helali hoş olsun!