Peki bu devasa ansiklopediye güvenmekle hata ediyor olmayalım?
Ne oluyor da Vikipedi'nin tarafsızlığına bu şekilde sorgusuz sualsiz güveniyoruz.?
Vikipedi'nin Tarihi
Amerikalı girişimci Jimmy Wales tarafından "kar amacı gütmeyen kuruluş" şeklinde 2001 de kurulan bir internet ansiklopedisiydi Vikipedi. Aynı zamanda bir çatı kuruluş olan Wikimedia Vakfı'nın da sahibi olan Wales, Alabama üniversitesinde ekonomi üzerine doktora yaparak ABD şirketlerine yeni yatırım alanı açan internetin yeni bir tekeli haline geliyordu.
Zamanla yüzlerce farklı dilde fiili olarak anlık bilgi kaynağı olan Vikipedi, yeni düzenle beraber bireylerin yegane "doğru bilgi deposu" haline geliyordu. Fakat bilgilerin doğruluğundan veya propagandaya alet edilen maddelerin varlığından kimse söz etmez hale geliyordu. Çünkü Vikipedinin yükselişi herkesi şaşırtıyordu.
Vikipedi'nin işleyişi
Herkes Vikipedi'de çeşitli kaynaklar göstererek maddeleri değiştirebiliyor, istenildiği vakit maddeleri silebiliyor veya yeni bilgiler ekleyebiliyor. Bunu yapabilmek için Vikipedi'ye üye olunması ön şart olarak gösteriliyor. Bundan sonra herhangi bir haber sitesi veya vakıf kaynak gösterilerek Vikipedi'nin "hizmetliler" listesine giriş mümkün olabiliyor.
Vikipedi ve türevlerinin kullandığı yazılım(Viki) konusunda söz konusu ansiklopedinin verdiği bilgi şöyle;
"Viki, bir işbirliği etrafında toplanan kimselerin web tarayıcı üzerinden yeni sayfalar oluşturmasına, sayfalarda düzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına olanak sağlayan MediaWikivb. bir yazılım altyapısı kullanan web sitelerinin genel adı."Tekrar söylemekte yarar var, Vikipedi'de herkes istediği gibi bilgi yayınlayabiliyor ya da silebiliyor. Bu da bazı problemleri beraberinde getiriyor. Örneğin, bir ülkenin çoğunluğunun kutsal olarak nitelendirdiği bir olgu/olay Vikipedi yazarları tarafından çoğunluğun tepkisini alabilecek şekilde yayınlanabiliyor. Bu tarz tepkiler Vikipedi için büyük sorun teşkil ediyor. Zira Vikipedi herkesin güvenini kazanmanın ana gaye olduğuna inanan kişiler tarafından tüm dünya uluslarının desteğini alma amacıyla geliştirilen bir ansiklopedi.
Peki Vikipedi bu sorunları hangi yolla çözebiliyor?:
Burada devreye yayınlanan Vikipedi maddelerini denetlemekle görevli özgün mekanizmalar giriyor. İsrail topraklarında geniş bir kitle ile Vikipedi maddelerini düzenlemekten/denetlemekten başka bir iş yapmayan bir konsey bulunuyor. Bu konseyin adı Yesha Konseyi. Yesha konseyini Vikipedi'den aratırsanız şu sonuç ile karşılaşmanız oldukça doğal.
Yesha Konseyi (İbranice: מועצת יש"ע Mo'etzet Yesha), İsrail'de kurulmuş olan görevi Vikipedi maddelerini düzenlemek olan kuruluş. Geniş ekipler tarafından sürekli bir şekilde Vikipedi sayfalarını kendi amaçları doğrultusunda bilgilerle düzenlemekle görevli bir konseydir. Propaganda ve dezanformasyon odağı olan bir yapılanmadır.
Bu bilgi Vikipedi'den edinilmesine rağmen eleştiri niteliğinde görünüyor. Çünkü İngiliz Guardian gazetesinin Vikipedi ve Yesha konseyini araştırdığı haber geniş yankı uyandırmıştı. Bu haber ile beraber Vikipedi'nin kendine yönelik eleştirileri de Vikipedi bünyesindeki maddelerde tutması, Vikipedi'nin güvenilirliğini artırıyordu toplum nezdinde.
Devletler, şirketler, kurumsallaşmış ideolojileri Vikipedi'yi yönlendirmek suretiyle kullanıcıları da yönlendirmek istiyorlar. Yesha Konseyi gibi örgütler dünyanın her yerinde bulunuyor. Devletler erişim engeli koymak yerine daha ziyadesiyle konseyler kurarak bilgileri manipüle etmeye çalışıyorlar.
Vikipedi'nin Tarafsızlığı
Yıllardır aradığımız bilgilere ulaştığımız bir sanal ansiklopedi olan Vikipedi'nin yukarıda anlattığımız Yesha konseyi gibi örgütlerden ötürü tarafsız olduğunu kesinlikle söyleyemeyiz. Tarafsız olmayan Vikipedi'ye güvenimiz bizi araştırma konusunda bizleri hantallaştırıyor.
Vikipedi ile yatıyor, Vikipedi ile kalkıyoruz. Artık yegane doğru bilgi depomuz Vikipedi olmuş vaziyette. Peki gerçekten yayınlanan bilgiler doğru mu? Şahsi kanaatlere göre Vikipedi yayınlanan maddelerin %80'i doğru olarak nitelendirilebiliyor. Çünkü Yesha konseyi gibi yönlendirme örgütlerinin bale, basketbol, edebiyat gibi alanlarda çalışma yapmasını, insan kaynağını bu tarz alanlarda kullanmasını beklemiyoruz. Yüzlerce dilde yayın yapan Vikipedi ve denetleyici konseyler daha çok toplumsal algının sermaye sahipleri lehine evrilmesi için çalışıyor.
İnsanların güvenini kazanmakta her geçen gün zirveleri zorlayan Vikipedi, toplumların ve toplumları oluşturan bireylerin düşüncelerine sirayet etmekte oldukça başarılı görünüyor. Artık herhangi bir konu ile ilgili merak duyduğumuz bir şeyin adını Google'a yazıyor ve Vikipedi yazısını gözle arar hale geliyoruz. Doğruluğundan dahi bir gram şüphe etmediğimiz bu bilgiler bizim geleceğimizi ne denle etkiler kavrayamıyoruz.
Zaten egemen güç odakları, bin yıllardır bilgi tekelini elinde tutarak varlığını sürdürmemiş miydi?
SOSYAL AĞLAR